Koniec turystyki zdrowotnej z Ukrainy – rząd wprowadza nowe zasady opieki medycznej

Koniec turystyki zdrowotnej z Ukrainy -przełom w polityce zdrowotnej

Od wybuchu wojny w Ukrainie w lutym 2022 roku Polska otworzyła swoje granice i systemy społeczne dla milionów uchodźców. Jednym z kluczowych elementów pomocy był dostęp do opieki zdrowotnej na takich samych zasadach, jak dla obywateli Polski. Przez ponad trzy lata rozwiązanie to działało bez większych ograniczeń. Jednak od października 2025 roku czekają nas poważne zmiany. Nowelizacja ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy kończy z szerokim zakresem darmowych świadczeń zdrowotnych i ma ukrócić tzw. turystykę medyczną.

Czym była turystyka zdrowotna z Ukrainy?

Pojęcie „turystyki medycznej” odnosi się do zjawiska, w którym obywatele Ukrainy korzystali z polskiego systemu zdrowia nie tylko w ramach nagłych potrzeb czy kontynuacji leczenia, lecz także w celu przeprowadzania zabiegów planowych, terapii specjalistycznych czy stomatologii. Media i lekarze zwracali uwagę, że część osób przyjeżdżała do Polski wyłącznie po leczenie – niejednokrotnie kosztowne – które w ich kraju nie było dostępne albo było drogie.

Przykłady obejmowały:

• rehabilitację po urazach,

• operacje ortopedyczne (np. endoprotezy),

• zabiegi stomatologiczne,

• korzystanie z refundowanych programów lekowych,

• pobyt w sanatoriach i ośrodkach rehabilitacyjnych.

Rząd podkreśla, że w sytuacji kryzysu finansów publicznych Polska nie może dalej ponosić tak dużych kosztów.

Jakie zmiany przewiduje nowa ustawa?

Nowelizacja wprowadza ograniczenia, które mają wejść w życie od 1 października 2025 roku i obowiązywać do 4 marca 2026 roku. Oto najważniejsze założenia:

1. Ubezpieczenie jako warunek dostępu do świadczeń
   Dorośli obywatele Ukrainy, którzy nie opłacają składki zdrowotnej, stracą prawo do wielu świadczeń. Dotyczy to m.in. zabiegów planowych i kosztownych terapii.

2. Ograniczenia w dostępie do niektórych usług

   • brak możliwości korzystania z refundowanych programów lekowych,

   • brak prawa do finansowanej rehabilitacji,

   • brak refundacji wyrobów medycznych,

   • brak dostępu do drogich operacji planowych,

   • ograniczony dostęp do leczenia stomatologicznego.

3. Wyjątki dla dzieci i ofiar wojny
   Dzieci do 18. roku życia pozostają objęte ochroną. Podobnie osoby poszkodowane w wyniku działań wojennych nadal będą mogły korzystać z bezpłatnej opieki.

4. Koniec z sanatoriami i planową rehabilitacją
   Ukraińcy bez ubezpieczenia nie będą mogli wyjeżdżać do uzdrowisk i ośrodków rehabilitacyjnych w Polsce na koszt budżetu państwa.

Dlaczego wprowadza się zmiany?

Rząd podaje dwa główne powody:

• oszczędności – szacuje się, że od października 2025 do marca 2026 uda się zaoszczędzić ok. 30 mln zł,

• ograniczenie nadużyć – coraz częściej sygnalizowano, że część osób traktuje polską ochronę zdrowia jako darmowy system, do którego można się „zapisać” z zagranicy.

Ministerstwo Zdrowia podkreśla, że Polska nie może finansować planowego leczenia cudzoziemców, którzy nie dokładają się do systemu składkami.

Reakcje społeczne i polityczne

Decyzja budzi duże emocje. Część opinii publicznej uważa, że zmiany są konieczne, bo polski system zdrowia od lat zmaga się z niedofinansowaniem, a kolejki do specjalistów i tak są długie. Wskazuje się, że priorytetem muszą być polscy pacjenci.

Z kolei organizacje pomocowe krytykują nowe przepisy, twierdząc, że uderzą one w najbardziej potrzebujących – zwłaszcza osoby chore przewlekle, które nie mogą pracować i opłacać składek. Ich zdaniem decyzja ma charakter polityczny i jest efektem presji społecznej.

Co to oznacza w praktyce dla Ukraińców?

• Osoby pracujące legalnie w Polsce i płacące składki nadal będą miały pełny dostęp do świadczeń zdrowotnych.

• Ukraińcy bez ubezpieczenia będą mogli korzystać jedynie z podstawowej pomocy medycznej i świadczeń w nagłych przypadkach.

• Leczenie chorób przewlekłych czy planowe zabiegi będą wymagały finansowania z własnej kieszeni albo wykupienia prywatnego ubezpieczenia.

• Dzieci pozostaną pod ochroną – nadal będą mogły korzystać z opieki pediatrycznej i szczepień.

Polska a inne kraje UE

Polska nie jest wyjątkiem – wiele krajów europejskich, które w pierwszych miesiącach wojny otworzyły szeroko swoje systemy opieki zdrowotnej dla Ukraińców, wprowadza ograniczenia. Powód jest ten sam: przeciążone budżety i własne problemy zdrowotne.

W Niemczech już wcześniej zaczęto wymagać składek i rejestracji w systemie ubezpieczeń. W Czechach część świadczeń również została ograniczona do podstawowych.

Czy to faktycznie koniec turystyki zdrowotnej?

Eksperci wskazują, że zmiany rzeczywiście zminimalizują zjawisko turystyki medycznej. Brak prawa do refundacji i konieczność posiadania ubezpieczenia skutecznie zniechęci osoby, które traktowały Polskę jako „darmowy szpital”.

Jednak niektórzy ostrzegają, że problem może zostać przeniesiony do szarej strefy. Ukraińcy bez ubezpieczenia mogą zacząć szukać prywatnych rozwiązań albo próbować uzyskiwać świadczenia na inne sposoby.

Podsumowanie

Zmiany w dostępie do opieki zdrowotnej dla obywateli Ukrainy oznaczają definitywny koniec zjawiska turystyki medycznej. Od października 2025 roku pełny dostęp do świadczeń będą mieli wyłącznie ci, którzy opłacają składki zdrowotne w Polsce. Dla reszty – pozostaje tylko podstawowa pomoc w nagłych przypadkach i ochrona dzieci.

Polska rządząca koalicja stawia na oszczędności i ochronę własnego systemu zdrowia, który i tak jest mocno obciążony. Decyzja będzie miała realny wpływ na tysiące Ukraińców, ale także na wizerunek Polski jako kraju udzielającego szerokiej pomocy humanitarnej. Czy to krok w stronę racjonalizacji wydatków, czy sygnał politycznej zmiany nastrojów wobec uchodźców – o tym dyskusja zapewne dopiero się zaczyna.